Przedsiębiorca

Przedsiębiorco, co powinieneś wiedzieć o przekazywaniu informacji na temat żywności prowadząc restaurację lub inną placówkę gastronomiczną?

Prowadząc jakąkolwiek placówkę gastronomiczną powinieneś pamiętać o:

1. podawaniu w miejscu bezpośrednio dostępnym dla konsumentów finalnych (nie tylko dopiero „na życzenie” klienta) pełnego wykazu składników w kolejności malejącej, w tym wyszczególnieniu składu składników złożonych, jak również składników powodujących alergie lub reakcje nietolerancji, a obecnych w gotowym produkcie, wykorzystanych do przygotowania wszystkich oferowanych potraw;
   
2. tym, że wszystkie oferowane dania powinny być opatrzone informacjami o ich nazwach, które powinny być zrozumiałe (np. nie powinno się podawać nazw typu „danie dnia” bez określenia, w dalszej części, co się w nim faktycznie znajduje lub z czego się składa) i odpowiadać produktowi;
   
3. nanoszeniu poprawek w ww. wykazie w przypadku jakiejkolwiek zmiany składnika stosowanego do produkcji danej potrawy;
   
4. używaniu właściwych nazw, zgodnych z rzeczywistymi danymi podanymi przez producentów na opakowaniach, odnośnie oferowanych napojów, w tym w szczególności: soków, napojów, nektarów, wód mineralnych i gazowanych;
   
5. zwracaniu uwagi na faktycznie dostarczane do lokalu artykuły, w tym głównie: plamiaka stosowanego zamiast dorsza, rolady ustrzyckiej „zastępującej” w wielu przypadkach oscypki, limandy żółtopłetwej sprzedawanej jako droższa sola. Ponadto zaznaczyć należy, iż niektóre nazwy mają swoje znaczenie określone w prawie, należą do nich m.in.: „masło”, „mleko”, „śmietana”, „śmietanka”, „sok”, „ser”, „miód”, „powidło”, „wino”, „wódka”, „oscypek”, „feta”, „parmezan”, „szynka parmeńska” itp. Podobnie jest z deklaracjami, że coś jest „ekologiczne”, „ChNP” „ChOG”, „GTS” „tradycyjne”, „regionalne”, czy „domowe”.
   Chcąc ich używać do oznakowania oferowanych potraw każdy przedsiębiorca powinien dokładnie sprawdzić, czy podając je nie wprowadzi konsumentów w błąd. Oferowanie innego produktu np. ryby/sera, niż w rzeczywistości jest zafałszowaniem i w tym przypadku minimalna kara pieniężna wynosi 1.000 zł, a maksymalna – 10 % przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary. Przedsiębiorca, który przekazał swoim klientom nieprawdziwe informacje – ponosi pełną odpowiedzialność za wprowadzenie w błąd konsumentów;
   
6. sprawdzeniu przed zatrudnieniem pracownika, czy ma aktualne badania lekarskie oraz zaświadczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych;
   
7. zachowaniu czystości w placówce;
   
8. uwidacznianiu w kartach menu/cennikach ilości potraw lub wyrobów, do których odnosi się podana cena;
   
9. tym, że w przypadku wprowadzenia dodatkowej opłaty za serwis kelnerski należy o tym szczegółowo i rzetelnie poinformować konsumenta, w szczególności w karcie menu/cennikach. Ważne jest również podanie od czego uzależniona jest wysokość opłaty za ww. serwis, np. kwoty zamówienia czy liczby osób.
   Jeśli konsument nie został rzetelnie poinformowany o opłacie za serwis przed dokonaniem zamówienia – może odmówić jego zapłacenia. Ryzyko niepoinformowania spada wówczas na właściciela restauracji;
   
10. tym, że konsument ma prawo do reklamacji w przypadku niewłaściwej jakości. Reklamacja może dotyczyć zarówno potrawy, np. składników – podano inne niż były w karcie, nie podano ich w ogóle, jak i usługi, np. kiedy obsługujący zapewnił, że potrawa zostanie dostarczona w określonym czasie, a termin realizacji zamówienia okazał się dłuższy z przyczyn zależnych od przedsiębiorcy.
    

Przedsiębiorco!
Pamiętaj o uwidacznianiu cen i cen jednostkowych towarów i usług.

Z poniższego informatora dowiesz się m.in., jak w obrocie z konsumentami uwidaczniać ceny i ceny jednostkowe, czym się od siebie różnią, kiedy powinieneś mieć cennik oraz czym może grozić naruszenie przepisów w tym zakresie.
Powyższe kwestie regulują:
• ustawa z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (Dz. U. z 2017 r., poz. 1830 z późn zm.) oraz
• rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 9 grudnia 2015 r. w sprawie uwidaczniania cen towarów i usług (Dz. U. z 2015 r., poz. 2121). Treść tych aktów znajdziesz np. w Internetowym Systemie Aktów Prawnych, pod adresem: www.isap.sejm.gov.pl

Nadzór nad przestrzeganiem wymogów wynikających z ww. ustawy i rozporządzenia sprawuje Inspekcja Handlowa.

I. W pierwszej kolejności trzeba wyjaśnić, czym jest cena, a czym cena jednostkowa.
Cena to podstawowa informacja o wartości, wyrażonej w jednostkach pieniężnych, jaką kupujący powinien zapłacić za towar lub usługę, oraz której musisz mu udzielić przed zakupem. Np.: „kubek 5 zł”. Cena jednostkowa to nie cena za jednostkę w rozumieniu „egzemplarza” towaru (np. jednej pasty do butów), ale cena za jego litr lub metr sześcienny, kilogram lub tonę, metr, metr kwadratowy, czy sztukę – dla towarów sprzedawanych według tych jednostek. W łatwy sposób pozwala konsumentowi porównać ceny podobnych artykułów. Gdy spojrzy na cenę za np. litr, może się okazać, że dotyczy produktu o mniejszej objętości niż oferowanego przez innego producenta w tej samej cenie.

Przykłady:

• sok 2 l (podana jest jego objętość w litrach) cena: 2,20 zł, cena jednostkowa: 1,10 zł/l
• makaron 0,5 kg (podana jest jego waga w kilogramach) cena: 4,00 zł, cena jednostkowa: 8 zł/kg
• sznurek 20 m (podana jest jego długość w metrach) cena: 8 zł, cena jednostkowa: 0,40 zł/m
• wykładzina 20 m2 (podana jest jej powierzchnia w metrach kwadratowych) cena: 500 zł, cena jednostkowa: 25 zł/m2
• długopisy 5 szt. (sprzedawane w paczce zawierającej 5 sztuk) cena: 5 zł, cena jednostkowa: 1 zł/szt.

Dopuszczalne jest podawanie ceny jednostkowej za 100 ml, 10 kg itp. (dziesiętne wielokrotności i podwielokrotności wspomnianych wyżej jednostek miar).

Jeżeli sprzedajesz towar „luzem” – podać musisz jego cenę jednostkową, np. za 1 kg ziemniaków czy 100 g jagód.

Pamiętaj! Uwidocznieniu ceny jednostkowej podlegają również towary typu: cienie do powiek, galaretki w proszku, pasty do butów itp.

Wymogu uwidaczniania cen jednostkowych nie stosuje się wyłącznie do:

• towarów, których cena jednostkowa jest identyczna z ceną sprzedaży (np. mąka 1 kg, mleko 1 l, czekolada 100 g, krem do rąk 100 ml),
• towarów sprzedawanych ze względu na ich przeznaczenie w zestawach (kompletach), np. garnek z pokrywką.
• towarów nieżywnościowych sprzedawanych ze względu na ich przeznaczenie lub właściwości wyłącznie w parach (np. skarpety, obuwie),
• produktów leczniczych w rozumieniu art. 2 pkt 32 ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne Definicja produktu leczniczego: substancja lub mieszanina substancji, przedstawiana jako posiadająca właściwości zapobiegania lub leczenia chorób występujących u ludzi lub zwierząt lub podawana w celu postawienia diagnozy lub w celu przywrócenia, poprawienia lub modyfikacji fizjologicznych funkcji organizmu poprzez działanie farmakologiczne, immunologiczne lub metaboliczne.

II. Warto wiedzieć, w jaki sposób oraz gdzie, ceny i ceny jednostkowe powinny być uwidocznione.

Cena oraz cena jednostkowa towaru lub usługi musi być uwidoczniona w sposób:

• jednoznaczny,
• niebudzący wątpliwości,
• umożliwiający porównanie cen.

A gdzie?
W miejscu ogólnodostępnym i dobrze widocznym dla konsumentów, na danym towarze, bezpośrednio przy towarze lub w bliskości towaru, którego dotyczy.

Czyli w szczególności:

• na wywieszce,
• w cenniku,
• w katalogu,
• na obwolucie,
• w postaci nadruku lub napisu na towarze lub opakowaniu.

Obecne przepisy nie wymagają, aby cena znajdowała się na każdym towarze, dlatego powinieneś pamiętać o tym, że napisy na wywieszkach i w cennikach muszą być wyraźne i czytelne, umieszczone w miejscu ogólnodostępnym i dobrze widocznym dla konsumentów na towarze, bezpośrednio przy nim lub w jego bliskości. Tak, aby każdy konsument wiedział, co kupuje i ile musi zapłacić bez konieczności pytania o cenę. Nie jest więc wystarczające zakodowanie cen w czytnikach, znajdujących się na sali sprzedażowej albo każdorazowe podawanie ich przez sprzedającego.

Jeżeli natomiast towary znajdują się w miejscu niewidocznym lub niedostępnym dla konsumentów, ich ceny powinny być uwidocznione w cenniku, wywieszonym, wyłożonym lub udostępnionym w inny sposób w miejscu sprzedaży towarów.

Podana cena musi być zawsze ostateczna (brutto). Nie można podawać cen nieuwzględniających podatku również np. w reklamach, gazetkach promocyjnych, a następnie doliczanie podatku dopiero w momencie zapłaty należności.

Niższa cena na wywieszce, a wyższa w kasie? W takiej sytuacji konsument ma prawo kupić produkt po tej cenie, która jest dla niego bardziej korzystna.

III. Usługi gastronomiczne i hotelarskie. Ceny oferowanych potraw, wyrobów, noclegów, wyżywienia i innych oferowanych usług powinny być uwidocznione w cenniku.
Taki cennik musi zawierać także aktualne informacje umożliwiające konsumentom identyfikację ceny z potrawą lub wyrobem, w szczególności pełną nazwę potrawy lub wyrobu, pod którą jest on sprzedawany, oraz określenie ilości potrawy lub wyrobu, do których się odnosi. Konsument musi wiedzieć, co i w jakiej ilości składa się na danie: czy jest to np. kotlet z surówką, czy może warzywa musi zamówić dodatkowo

Świadcząc usługi gastronomiczne lub hotelarskie musisz pamiętać, by:

• zapewnić konsumentom wystarczającą liczbę cenników oferowanych potraw, wyrobów i napojów oraz udostępniać je przed przyjęciem zamówienia,
• wywieszać cenniki w miejscu ogólnodostępnym wewnątrz lub na zewnątrz lokalu gastronomicznego,
• wykładać lub wywieszać w każdym pokoju hotelowym katalog zawierający ceny noclegu, wyżywienia lub innych oferowanych usług,
• wykładać lub wywieszać w miejscu przeznaczonym do odbywania rozmów telefonicznych cennik, zawierający cenę za jeden impuls telefoniczny i inne opłaty za usługi dodatkowe, związane z łączeniem rozmowy.

IV. Inne usługi.
W salonach fryzjerskich, zakładach mechanicznych, punktach fotograficznych i tym podobnych, cennik powinien być udostępniony w miejscu świadczenia usług – ogólnodostępnym i dobrze widocznym dla konsumentów. Jeżeli usługi świadczysz wyłącznie u konsumenta, cennik powinieneś mu przedstawić przed jej wykonaniem.

Cena usługi musi określać jej rodzaj i zakres oraz może zawierać stawki godzinowe, stawki procentowe, ceny za kilometr i inne stawki przeliczeniowe, które powinny zawierać wszystkie elementy ceny.
Decydując się na świadczenie usług remontowych, musisz wcześniej poinformować klienta, czy oferowana cena obejmuje wykorzystane materiały.

Pamiętaj!
Niedopuszczalne jest stosowanie w jakimkolwiek cenniku tzw. widełek cenowych, tj. cen „od… do” albo cen „od…”, np. np.: „wymiana opon od 50 zł”, czy też „strzyżenie damskie od 80 zł do 100 zł”!

V. Stacje paliw.
Na stacjach benzynowych ceny paliw uwidacznia się w taki sposób, aby były one czytelne dla kierowców pojazdów zbliżających się do stacji, poruszających się po drogach publicznych, czyli np. na pylonach cenowych.

VI. Kary.
Maksymalna kara za niezrealizowanie obowiązków w zakresie uwidaczniania cen, to 20 000 zł, a w sytuacji kiedy naruszenie ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług nastąpiło co najmniej trzykrotnie w okresie 12 miesięcy licząc od dnia, w którym stwierdzono naruszenie tych obowiązków po raz pierwszy – maksymalna kara pieniężna to 40 000 zł.

Nie ma określonej dolnej granicy wysokości kary.

Karę pieniężną nakłada się w drodze decyzji administracyjnej (nie mandatu!), od której służy odwołanie do Prezesa UOKiK.

Przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej uwzględnia się trzy przesłanki, tj.:

• stopień naruszenia obowiązków,
• Twoją dotychczasową działalność,
• wielkość Twoich obrotów i przychodu.

W określonych sytuacjach, Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej odstąpi od nakładania kary pieniężnej, np. gdy zaprzestałeś naruszania prawa, a waga tego naruszenia jest znikoma.

Przedsiębiorco!
Pamiętaj o pobieraniu tzw. opłaty recyklingowej od nabywającego torbę na zakupy z tworzywa sztucznego.

Z poniższego informatora dowiesz się m.in., kiedy powinieneś pobrać od kupującego opłatę recyklingową oraz jakie kary grożą za niedopełnienie tego obowiązku.

Uwaga! Od 1 września 2019 r. opłatę recyklingową musisz pobrać również od nabywającego torbę o grubości równej lub większej niż 50 mikrometrów!

Powyższe kwestie reguluje:

• ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 542 z późn. zm.). Jej treść znajdziesz np. w Internetowym Systemie Aktów Prawnych, pod adresem: isap.sejm.gov.pl
  
  Inspekcja Handlowa sprawdza wyłącznie, czy pobierasz od kupującego opłatę recyklingową od toreb z tworzywa sztucznego. Nie zajmuje się kwestiami jej przekazania do budżetu państwa itp.
  
  I. Obowiązek pobierania opłaty recyklingowej.
  Zgodnie z art. 40a ustawy:
  
  1. Przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego, w której są oferowane torby na zakupy z tworzywa sztucznego przeznaczone do pakowania produktów oferowanych w tej jednostce, jest obowiązany pobrać opłatę recyklingową od nabywającego torbę na zakupy z tworzywa sztucznego.
  2. Opłaty recyklingowej nie pobiera się od nabywającego bardzo lekką torbę na zakupy z tworzywa sztucznego.
     
     
     • torby na zakupy z tworzywa sztucznego to torby na zakupy, z uchwytami lub bez, wykonane z tworzywa sztucznego, które są oferowane w jednostkach handlu detalicznego lub hurtowego. Zalicza się do nich „lekkie”, „bardzo lekkie” oraz „pozostałe” torby,
       
       
     • lekkie torby na zakupy z tworzywa sztucznego to torby o grubości materiału poniżej 50 mikrometrów,
       
       
     • bardzo lekkie torby na zakupy z tworzywa sztucznego to torby:
       - o grubości materiału poniżej 15 mikrometrów oraz - które są wymagane ze względów higienicznych lub oferowane jako podstawowe opakowanie żywności luzem, gdy pomaga to w zapobieganiu marnowania żywności,
       
       
     • pozostałe torby na zakupy z tworzywa sztucznego to torby o grubości materiału równej lub większej niż 50 mikrometrów.
       
       
  Opłatę powinieneś więc pobierać za każdą torbę na zakupy z tworzywa sztucznego, a jako wyjątek od tej zasady należy uznać sytuację, gdy kupujący nabywa „bardzo lekką” torbę z tworzywa sztucznego, tj. gdy łącznie torba ta spełnia wymagania co do grubości (poniżej 15 mikrometrów) oraz przeznaczenia (wymagana ze względów higienicznych lub oferowana jako podstawowe opakowanie żywności luzem, gdy pomaga to w zapobieganiu marnowania żywności).
  
  Przykłady:
  

  przeznaczenie torby	grubość torby	opłata
  żywność luzem - torba wymagana ze względów higienicznych lub oferowana jako jej podstawowe opakowanie, gdy pomaga to zapobieganiu marnowania	mniej niż 15 μm	BRAK
  żywność luzem - torba wymagana ze względów higienicznych lub oferowana jako jej podstawowe opakowanie, gdy pomaga to zapobieganiu marnowania	równa lub większa niż 15 μm	TAK
  śrubki, guziki luzem	jakakolwiek, nawet mniej niż 15 μm	TAK
  butelka płynu do płukania, kostka masła i karton mleka	jakakolwiek, nawet mniej niż 15 μm	TAK
  obiad na wynos w restauracji zapakowany najpierw w styropianowe opakowanie	jakakolwiek, nawet mniej niż 15 μm	TAK
  jakikolwiek towar	jakakolwiek, nawet mniej niż 15 μm	TAK

  
  
  II. Wysokość opłaty recyklingowej.
  Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 sierpnia 2019 r. w sprawie stawki opłaty recyklingowej (Dz. U. z 2019 r., poz. 1639), stawka opłaty recyklingowej za torbę na zakupy z tworzywa sztucznego wynosi 0,20 zł za 1 sztukę.
  
  Uwaga!
  Możesz ustalić dowolną cenę za torbę na zakupy z tworzywa sztucznego pod warunkiem, że w cenie tej zostanie uwzględniona opłata recyklingowa, np.: cena za torbę 0,40 zł, a w tym opłata recyklingowa.
  
  III. Kary
  
  Kara pieniężna za brak pobierania opłaty recyklingowej może wynieść od 500 zł do 20 000 zł. Karę tę wymierza Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej w drodze decyzji administracyjnej, od której służy odwołanie do Prezesa UOKiK.
  
  Przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej uwzględnia się
  
  • wagę i okoliczności naruszenia prawa oraz czas trwania tego naruszenia,
  • częstotliwość niedopełniania w przeszłości obowiązku pobierania opłaty recyklingowej,
  • uprzednie ukaranie za to samo zachowanie,
  • stopień Twojego przyczynienia się do powstania naruszenia prawa,
  • działania podjęte przez Ciebie dobrowolnie w celu uniknięcia skutków naruszenia prawa,
  • wysokość korzyści, którą osiągnąłeś lub straty, której uniknąłeś,
  • Twoje warunki osobiste (tylko w przypadku osoby fizycznej – nie dotyczy spółek prawa handlowego).
  
  
  W określonych sytuacjach, Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej odstąpi od nakładania kary pieniężnej, np. gdy zaprzestałeś naruszania prawa, a waga tego naruszenia jest znikoma.